Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü (AYBE)
Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü (AYBE) 1997 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesinde doğrudan rektörlüğe bağlı bir araştırma ve lisansüstü öğretim enstitüsü olarak kurulmuştur. Türkiye jeolojisinin en önemli kilometre taşlarından biri olan rahmetli Prof. Dr. İhsan Ketin başkanlığında İTÜ Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalında araştırmalarını sürdüren ulusal ve uluslararası üne sahip bir grup bilim adamı tarafından yer ile ilgili çok disiplinli araştırmaları tek bir çatı altında yürütmek amacı ile kurulmuş olan enstitümüz, 1998 yılında ilk öğrencilerini alarak eğitim/öğretim çalışmalarına başlamıştır.
Enstitümüzde, Avrasya Kıtası ve onu çevreleyen denizlerin jeoloji, jeofizik, atmosfer ve okyanus bilimlerine yönelik araştırmalarda bulunulmakta ve bu konularda lisansüstü eğitim verilmektedir. Enstitü Yer’i katı, sıvı ve gaz kesimleri ve burada yaşayan canlıları ile bir bütün olarak ele alan; çok disiplinli, temel bilim ve bilişim kültürüne dayanan araştırmalar ve araştırıcılar için bir mükemmeliyet merkezi olma görevini üstlenmiştir. Bu konumu ile entitümüz ülkemizde ilk ve tek araştırma kurumudur.
Enstitümüzde üç anabilim dalı mevcuttur. Bunlar (1) Katı Yer Bilimleri, (2) İklim ve Deniz Bilimleri ve (3) Ekoloji ve Evrim Bilimleri'dir. Bunlardan ilk ikisi “Jeodinamik” ve “İklim-Deniz” lisansüstü programlarını yürütmekteyken, 2006 yılında bu iki program birleştirilerek her üç anabilim dalını da içine alan “Yer Sistem Bilimi” programı adı altında eğitim verilmeye başlanmıştır.
Katı Yer Anabilim Dalı öğretim üyeleri ağırlıklı olarak jeoloji, jeofizik, tektonik ve jeomorfoloji konularında araştırmalarda bulunmaktadır. Bu kapsamda bilhassa Türkiye ve Asya’nın jeolojisi ve tektoniği konusunda yapılan çalışmalar, Dünya çapında ses getiren araştırmalardan olmuşlardır. Ülkemiz ile ilgili yapılan hemen her çalışmada Enstitü üyelerinin bu çalışmaları atıf almaktadır. Enstitü bünyesinde yer alan Mineral Hazırlama ve Ayırma Laboratuvarı sadece Enstitü elemanlarına değil, tüm Türkiye yerbilimleri camiasına hizmet vermektedir. Bu laboratuvarda her çeşit kayaçtan radyometrik yaş tayini için mineraller ayrılmakta ve tüm kaya analizi için örnekler hazırlanmaktadır. Ayrıca enstitümüz bünyesinde bir adet İnce Kesit ve Parlatma Laboratuvarı yer almaktadır.
1999 yılında yaşanan üzücü depremler enstitümüzün popülerliğini ve tanınırlığını önemli oranda artmasına neden olmuştur. Bu dönemde bilhassa rahmetli Prof. Dr. Aykut Barka önderliğinde Kuzey Anadolu Fayı ve Marmara Denizi üzerinde araştırmalarda bulunan çalışanlarımız ulusal ve uluslararası işbirlikleri ile çok sayıda projeye imza atmışlardır. Henüz daha bir yıllık yeni bir araştırma kurumu olan enstitümüze, o dönemde farklı üniversitelerin jeoloji ve jeofizik bölümlerinden, kontenjanımızın çok üstünde öğrenci başvurmuş, bu öğrencilerin büyük çoğunluğu yüksek lisans ve doktora çalışmalarını başarı ile tamamlamışlardır. Bugün gerek yurt dışı gerekse yurt içindeki üniversitelerde, enstitümüzde yetişmiş genç meslektaşlarımız araştırmacı olarak başarılı çalışmalara imza atmaktadırlar. Enstitü bugün de aktif tektonik ve deprem jeolojisi konularında ülkemizde en fazla araştırma yapılan ve kamuoyunda bilimsel niteliğine güven duyulan kurumlarından biridir.
İklim ve Deniz Anabilim Dalı öğretim üyeleri ise büyük ölçüde iklim değişikliği konusunda çalışmalar yapmaktadırlar. Bu anabilim dalımızda fizik, matematik, meteoroloji, çevre gibi farklı disiplinlerden gelen öğrenciler bulunmaktadır. Çok disiplinli bir ortamda dersler olana öğrenciler, araştırmalarını da bu çerçevede yürütmektedirler. İklim ve Deniz bilimlerinde ayrıca hava kirliliği, güncel ve geçmiş iklim değişiklikleri, atmosferik modellemeler, bölgesel iklim modelleri ve hidrometeorolojik gözlemler üzerine araştırma faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.
Ekoloji ve Evrim Anabilim Dalı, Katı Yer ile Su ve Atmosfer arayüzünde yaşayan canlıların evrimi ve ekosistemine ilişkin araştırmalarda bulunmaktadır. Bu anabilim dalımız da diğerleri gibi, Yer Sistem Bilimi programı çerçevesinde lisansüstü eğitim ve araştırma faaliyetlerinde bulunmaktadır.
Enstitü bilimsel araştırmaları ile ulusal camiada olduğu kadar uluslararası camiada da haklı bir üne sahiptir. Aramızdan ayrılan iki ünlü bilim adamı, Prof. Dr. İhsan Ketin ve Prof. Dr. Aykut Barka dünya çapında yeniliklere imza atmış ülkemizin önemli yerbilimcilerindendir. Kendileri halen adlarına yapılan bir çok konferansla anılmaktadır. Sözkonusu konferanslara çağrılmak bilim camiası için bir gurur vesilesidir.
Enstitümüz yakın zamanda aramıza katılan yeni ve genç kadrolarla çok daha güçlenmiş, son yıllarda giderek artan yayın performansı ile ülke bilimine önemli katkılarda bulunmuştur. Bilimsel faaliyetler yanı sıra uygulamacı kuruluşlarla da yakın ilişki içerisinde olan enstitümüzde dünyanın çeşitli ülkelerindeki kurumlarla da uygulamaya yönelik ortak bilimsel araştırmalarda bulunulmaktadır.
Enstitümüz kurulduğu günden bu yana temel amacı olan, ulusal ve uluslararası bilime katkıda bulunma yolunda önemli adımlar atmıştır ve bundan sonra da atmaya devam edecektir. Ülkemizde yerbilimleri konusunda çalışan üniversitelerin üretimlerinin çok üzerindeki bilimsel faaliyetleri ile enstitümüz, konusunda dünyada en önde gelen kurumlardan biri olma yolunda ilerlemektedir. Enstitüde her yıl TÜBİTAK başta olmak üzere çok sayıda ulusal ve uluslararası kuruluş desteği ile farklı konularda araştırmalarda bulunulmaktadır. Aktif tektonik, bölgesel jeoloji, morfotektonik, deniz Jeolojisi, jeodinamik, iklim değişimleri, iklim modelleri v.b. konularda çok sayıda proje yürütülmekte, bu projelerde yüksek lisans, doktora ve doktora sonrası araştırmacı çalışmaktadır.
Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü Müdürlüğü